ТВОРЧЕСКАЯ ЛАБОРАТОРИЯ МАСТЕРОВ НХП И ДПИ КЫЗЫЛСКОГО КОЖУУНА ПРИ КУЛЬТУРНО-ДОСУГОВОМ ЦЕНТРЕ ПРЕДСТАВЛЯЕТ ВАШЕМУ ВНИМАНИЮ ОБУЧАЮЩУЮ ИНФОРМАЦИЮ «КУР – ТЫВА ХЕПТИН ЧАРЫЛБАС КЕЗЭЭ».

Новости

31 Июл.

ТВОРЧЕСКАЯ ЛАБОРАТОРИЯ МАСТЕРОВ НХП И ДПИ КЫЗЫЛСКОГО КОЖУУНА ПРИ КУЛЬТУРНО-ДОСУГОВОМ ЦЕНТРЕ ПРЕДСТАВЛЯЕТ ВАШЕМУ ВНИМАНИЮ ОБУЧАЮЩУЮ ИНФОРМАЦИЮ «КУР – ТЫВА ХЕПТИН ЧАРЫЛБАС КЕЗЭЭ».
Тыва кижи курун куржанырда авазынын чаяап бергени хирнинин дужундан эгелеп, мага-бодун углап дал ортузундан хун аайы-биле куржанып эгелээр. Курнун бирги ораашкынынын ужун (торгу, чештиниичел кур болза) баглап ап болур. Оон артканын хун аайы-биле кырындан ораай баглааш, ужун албан козулбес кылдыр курнун бодунче киир орааптар. Курнун ужун черле халайтпас, аксынын кежии чайлай бээр, деп улуг огбелеривис санап чораан. (Тывада билдингир шевер угбавыс Алдын Кечиловнанын тайылбыры).
Кур - езу-чурумнун болгаш чедимченин демдээ кылдыр санаттынар. Эр, херээжен улустун курлары колдуунда ылгалбас. Курнун узуну бир кулаш болгаш тош чартыы хире 3 метрге ден. Шаанда тывалар кур чокка улус мурнунче унмес, ону чурум чок деп санаар турган. Чугле херээжен кижи аарый бергенде, азы иштиг апарганда кур куржанмас.
Тыва улус хом, чеп, баг, дайза, дордум, кожалан курларлыг чорааннар: дортум кур дээрге, бодуун торгу кур; дайза кур дээрге уш, дорт илиг кыдат торгу кур болур, сырып тургаш даараан, кыдыгларында салбактарлыг. Ындыг курну чугле байлар куржанып турган; Чеп кур дээрге, хой дугу, аьт челинден эжип тургаш кылган кур; Баг кур - чинге хом кур болур; Кожалан кур - дукту азы аьт челин эшкеш, оруп тургаш кылган, кожалан. хевирлиг кур. Чеп, баг, кожалан курлар колуннуг база болгулаар. Бо курлар колдуунда ажыл кылып куржаныр курлары болур.
Тыванын тоогузунде чоннун хой уеде сагып чораан чурумнарын сагыыры-хундуткел демдээ ынчангаш езу-чурум сагып, ажы-толге улегерлиг болуру чугула!

Автор Дондук Азиана Кызыл-ооловна
1